Partner:
Współorganizator:

Złoże rud i siarczków żelaza w Rudkach w Górach Świętokrzyskich – 2000 lat historii górnictwa

Data: Wtorek 21.11.2017

Sesja: Sesja satelitarna: Dziedzictwo górnictwa – przeszłość dla przyszłości

Godzina/Sala: 10:00 - 10:15 - Kopalnia Soli Bochnia


Tytuł: Złoże rud i siarczków żelaza w Rudkach w Górach Świętokrzyskich – 2000 lat historii górnictwa

Autorzy: Marek Nieć - IGSMiE PAN

Streszczenie:

Złoże rud i siarczków żelaza w Rudkach w Górach Świętokrzyskich znajduje się w strefie łysogórskiej przesuwczej dyslokacji południkowej.  Tworzy je żyła siarczków żelaza (markasytu) o miąższości do około 25 m. W części południowej zlokalizowane jest wśród zbrekcjowanych utworów ilasto-łupkowych dewonu środkowego i dolnego z porwakami piaskowców, w części środkowej w dolomitach dewonu środkowego i w północnej na kontakcie brekcji ilasto-łupkowych i dolomitów.  W dolomitach w skrzydle zrzuconym dyslokacji występuje obfita sztokwerkowa mineralizacja siarczkami żelaza. W stropem złoża dolomity częściowo zastępowane są przez syderyt i hematyt. W południowej części między złożem siarczków i dolomitami występują iły ze śmietaną hematytową.  W pobliżu granicy tych iłów i złoża siarczkowego pojawiają się gniazda rudy uranowej.  Na wychodniach złoża do głębokości około 30 m obecna jest czapa wietrzeniowa (żelazna) limonitowo-hematytowa.

Złoże było prawdopodobnie eksploatowane już przed n.e., a na dużą skalę w I-III w. n.e. i było głównym źródłem surowca dla starożytnego świętokrzyskiego ośrodka hutniczego. Wydobywano rudy limonitowo-hematytowe w wyrobiskach podziemnych do głębokości około 20 m. Wydobyto kilkadziesiąt tysięcy ton rudy. Niewykluczona, ale nieudowodniona, jest eksploatacja złoża w X-XI w. Wydobycie rud prowadzono też w XVII-XVIII w., po czym eksploatacja została całkowicie zaniechana i zapomniana. Ponowne złoże zostało odkryte w 1923 r. przez J. Samsonowicza. W 1925 r. podjęto eksploatację limonitowo-hematytowych rud żelaza, a od 1931 r. syderytu. Po stwierdzeniu w złożu siarczków żelaza w 1933 r. podjęto ich eksploatację w powołanej do życia kopalni „Staszic”. W okresie II wojny światowej kopalnia dawała 1,7% światowej produkcji siarczków żelaza. Po 1945 r. zwrócono uwagę na występowanie w złożu rud uranu i podjęto ich wydobycie trwające do 1968 r. Eksploatację prowadzono początkowo odkrywkową a później podziemną do głębokości około 250 m, warstwami, systemem zabierkowym z podsadzką płynną. W 1970 r. kopalnia została zamknięta i postawiona w stan likwidacji. Ze złoża wydobyto łącznie do początków XIX w. około 100 -200 tys. ton rud limonitowo-hematytowych z czapy wietrzeniowej, a w XX w.   480 tys. ton syderytu, 286 tys. ton hematytu, 3,96 mln. ton bogatej rudy siarczkowej („pirytu”), 1,66 mln ton ubogiej rudy siarczkowej (10-35 % S) oraz 5 – 6 tys. ton rudy uranowej (około 3 - 4 ton uranu). W złożu pozostało około 2,3 mln ton bogatej rudy siarczkowej 25 mln ton rudy ubogiej, 646 tys. ton syderytu i 5,8 mln ton dolomitów hematytonośnych uznanych za niekwalifikujące się do wydobycia ze względu na niską zawartość Fe2O3 (średnio ok. 20 %).

Materiały:

Sponsorzy: