KGHM CUPRUM Sp. z o.o. CBR od ponad 30 lat jest aktywnie zaangażowane w problematykę ochrony i turystycznego wykorzystania obiektów dziedzictwa górni-czego w Polsce – ściśle współpracując w tym zakresie z niewątpliwie najcenniejszym obiektem dziedzictwa górniczego w Polsce i Europie, jakim jest Kopalnia Soli Wieliczka. Dotychczas zrealizowanych zostało dla KS Wieliczka ponad 100 projektów, w tym kilkanaście kilometrów zabezpieczonych chodników i innych wyrobisk górniczych oraz kilkadziesiąt zabezpieczonych komór, w tym ponad 50 komór znajdujących się w granicach strefy konserwatorskiej. Nie można również zapomnieć o istotnej roli naszej Firmy w udostępnieniu do zwiedzania największej geotu-rystycznej atrakcji Sudetów - Jaskini Niedźwiedziej w Kletnie, której jubileusz 50 rocznicy odkrycia obchodzony był w zeszłym roku, a oddanie do ruchu turystycznego miało miejsce w czerwcu 1983 roku.

          W 2008 r., czyli przed niemal 10 laty, KGHM CUPRUM Sp. z o.o. CBR włączyło się w organizację cyklu konferencji „Dziedzictwo i historia górnictwa oraz wykorzy-stanie pozostałości dawnych robót górniczych”, zainicjowanego przez Wydział Geo-inżynierii, Górnictwa i Geologii Politechniki Wrocławskiej, której tegoroczna, XI edy-cja, zorganizowana została we współpracy z Muzeum Górnictwa Węglowego w Za-brzu. Konferencja nasza, o istotnej i utrwalonej już w świecie nauki pozycji, ma – jak wskazuje jej nazwa, interdyscyplinarny charakter, łączący różne dziedziny i dyscy-pliny naukowe, w tym przede wszystkim nauki techniczne, przyrodnicze i humani-styczne.

          Obecnie w Polsce obserwuje się wyraźny wzrost zainteresowania współczesnym wykorzystaniem gospodarczym obiektów dziedzictwa górniczego, przede wszystkim zaadaptowanych zespołów historycznych wyrobisk w formie podziemnych tras tury-stycznych. Intensyfikacja działań dotyczących rozwoju turystyki podziemnej ma miejsce od połowy lat 90. XX w., kiedy do celów turystycznych przystosowano m.in. zabytkowe wyrobiska zabytkowej kopalni złota w Złotym Stoku – jednego z najstarszych i ważniejszych ośrodków historycznej eksploatacji i metalurgii złota w Europie. Obok dużych obiektów turystycznych, wykorzystujących rozległe zespoły wyrobisk podziemnych, do zwiedzania udostępniane są też pojedyncze, niewielkie wyrobiska – głównie sztolnie. Tego rodzaju relikty dawnej działalności górniczej zlokalizowane są licznie na obszarze Sudetów i ich przedgórza, gdzie historia poszukiwań, eksploatacji oraz metalurgii kruszców sięga prawdopodobnie epoki brązu, zaś jej udokumentowany rozwój datuje się od XIII w. Modelowy przykład tego rodzaju obiektów stanowi „Kopalnia Św. Jan” w Krobicy, w okolicach Świeradowa Zdroju, na obszarze historycznego zagłębia wydobywania rud cyny i kobaltu (XVI – XIX w.), oddana do zwiedzania w maju 2013 r, o łącznej długości wyrobisk podziemnych nie przekraczającej 400 m.

W latach 2010 – 2013  zrealizowany został  projekt „Rekultywacja obszarów zdegradowanych działalnością górniczą na terenie Gminy Mirsk, z utworzeniem ścieżki turystycznej Śladami dawnego górnictwa kruszców” (w konsorcjum z firmą Zakład Robót Górniczych i Wysokościowych AMC Andrzej Ciszewski) który łączył interdyscyplinarne prace naukowo-badawcze ze specjalistycznymi pracami projektowymi oraz wykonaniem robót zabezpieczających, rekultywacyjnych i adaptacyjnych. Poza utylitarnymi efektami ww. projektu niezwykle ważny jest uzyskany efekt promocji działań KGHM CUPRUM Sp. z o.o. CBR w obszarze dziedzictwa górniczego i geoturystyki – podziemna trasa turystyczna „Kopalnia Św. Jan w Krobicy” cieszy się uznaniem zwiedzających (jest m.in. miejscem wycieczek organizowanych dla uczestników międzynarodowych konferencji naukowych.), co – biorąc pod uwagę olbrzymie trudności adaptacji tego obiektu do celów turystycznych, wskazuje na wysokie kompetencje KGHM CUPRUM w obszarze tego rodzaju prac.

KGHM CUPRUM Sp. z o.o. Centrum Badawczo Rozwojowe podejmuje dalsze działania mające na celu rozpoznanie, zabezpieczenie i adaptację do celów turystycznych historycznych obiektów podziemnych (zarówno pogórniczych, jak pochodzenia naturalnego oraz wykonanych w celach militarnych):

• Na zlecenie KGHM Polska Miedź S.A. zrealizowano pracę pn.: „Koncepcja zagospodarowania wybranych obiektów pogórniczych na terenie zagłębia miedziowego”. Etap I i II
• W ramach prac finansowanych przez MNiSW (tzw. „statutowych”) udostępniono ponownie i rozpoznano (w ograniczonym zakresie), w aspekcie możliwości adaptacji do celów turystycznych, najdłuższą na terenie Dolnego Śląska sztolnię odwadniającą „Helena” (XVIII – XIX w.) w Ciechanowicach. Prowadzone były rozmowy z władzami samorządowymi gminy Marciszów, dotyczące udostępnienia sztolni do zwiedzania;
• Obecnie, w ramach pracy finansowanej przez MNiSW, rozpoczęte zostały prace archeologiczno-górnicze mające na celu szczegółowe rozpoznanie dużego zespołu historycznych wyrobisk górnictwa kruszców w Bystrzycy Górnej (XVI – XIX w.), okolice Świdnicy, o dużym potencjale geoturystycznym.
  Na podstawie wyników tych prac planowane jest (2018 r.) przygotowanie koncepcji udostępnienia ww. wyrobisk do ruchu turystycznego. Podjęte zostały rozmowy z miejscowymi władzami samorządowymi, dotyczące planowanego udostępnienia wyrobisk do zwiedzania;
• Planowane jest podjęcie prac mających na celu adaptację do ruchu turystycznego wyrobisk kopalni „Ciche Szczęście” (XIX w.) w Leszczynie, na obszarze tzw. Starego Zagłębia Miedziowego (gdzie obecnie funkcjonuje skansen górniczo-hutniczy);
• We współpracy z działającą w KGHM CUPRUM Fundacją dla Dolnośląskiego Klastra Surowcowego opracowane zostało „Studium wykonalności dla udostępnienia do ruchu turystycznego nowo odkrytych partii Jaskini Niedźwiedziej w Kletnie - tzw. „Partii Mastodonta”. W następstwie ww. KGHM CUPRUM realizuje obecnie na zlecenie gminy Stronie Śląskie pracę mającą na celu ocenę oddziaływania na środowisko dla planowanego przedsięwzięcia udostepnienia turystycznego nowych partii jaskini – inwestycji o potencjalnie istotnym znaczeniu nie tylko w skali turystyki Dolnego Śląska, ale Polski i Europy - z uwagi na wyjątkowy charakter Jaskini Niedźwiedziej w Kletnie);

Należy podkreślić, że KGHM CUPRUM bierze istotny, a nawet kluczowy udział
w działaniach zmierzających do opracowania właściwych regulacji prawnych dotyczących adaptacji i użytkowania podziemnych tras turystycznych w Polsce – działających obecnie (poza kilkoma wyjątkami) w niejasnych uwarunkowaniach formalno-prawnych. Problematyka ta ma zasadnicze znaczenie dla ochrony dziedzictwa górniczego (oraz innych obiektów podziemnych) w Polsce, ponieważ właśnie współczesne wykorzystanie gospodarcze w turystyce umożliwia obecnie ich ochronę przed dalszą destrukcją lub nawet całkowitym zniszczeniem, zaś dzięki „magii podziemi” zwiedzającym przekazywana jest wiedza o podstawowym znaczeniu eksploatacji surowców mineralnych w historii naszej cywilizacji, a więc o podstawowym znaczeniu i roli górnictwa – tak bardzo współcześnie niedocenianym i niezwykle trafnie ujętym już przed wiekami we wstępie do De Re Metalica przez Georgiusa Agricolę, słowami – „Wielu uważa, że górnictwo to coś przypadkowego, nieczysta robota i w ogóle praca należąca do gatunku tych, które wymagają bardziej wysiłku fizycznego aniżeli umiejętności. Mnie zaś, o ile myśli moje zmierzają w dobrym kierunku, wydaje się, że sprawa wygląda zupełnie inaczej...”