Górnictwo odkrywkowe w Polsce jest istotnym elementem krajowej gospodarki. Stanowi ono źródło wielu surowców potrzebnych w codziennym funkcjonowaniu społeczeństwa. Najliczniejszą grupę eksploatowanych kopalin stanowią naturalne kruszywa żwirowo-piaskowe oraz pozyskiwane z nich, w procesach przeróbczych, kruszywa łamane. Stanowią ponad 70% eksploatowanych kruszyw, a ich roczne wydobycie sięga ok. 168 mln Mg. Praca przedstawia technologie stosowane w Polsce do wydobycia kruszyw naturalnych. Eksploatacja prowadzona jest dwiema podstawowymi metodami – lądową (suchą) oraz spod wody. Utrzymujące się od kilku lat niskie ceny na kruszywa i jednoczesny wzrost kosztów ich produkcji, powoduje konieczność poszukiwania możliwości obniżania kosztów wydobycia i optymalizację technologiczną i produkcyjną procesu. Jednym ze znaczących składników kosztów produkcji kruszyw są koszty energii. Technologie stosowane do eksploatacji kruszyw oparte są na pracy maszyn o napędzie elektrycznym i spalinowym. Koszty energii elektrycznej jak i pochodzącej z paliw płynnych (oleju napędowego), mają tendencje rosnącą. Stosowane maszyny oprócz napędu różnią się sposobami, zakresami i miejscami pracy. Każda kopalnia jest zatem nowym poligonem dla identycznych technologii eksploatacji. Nie ma uniwersalnych maszyn, których zastosowanie będzie spełniać zarówno warunki techniczne np.: wydajność, maksymalną głębokość urabiania złoża, a także warunki ekonomiczne. Wraz ze wzrostem nakładów energetycznych wzrastają koszty wydobycia kopaliny. Zatem ich odpowiedni dobór pozwala na uzyskanie jak najniższego jednostkowego zużycia energii potrzebnej na wydobycie jednej tony kruszywa. Zaprezentowana w artykule analiza skupia się na podstawowej charakterystyce czynników wpływających na uzyskiwane wartości energochłonności jednostkowej przez różne układy technologiczne, w tym opisano wpływ sezonowości pracy na jego wartość oraz wskazanie technologii wymagających najmniejszych nakładów energetycznych w oparciu o zebrane dane.